ibni haldun ne demek?

İbn Haldun (1332-1406), Tunuslu bir Arap tarihçi, sosyolog, ekonomist, devlet adamı ve filozoftu. Orta Çağ İslam dünyasının en önemli düşünürlerinden biri kabul edilir ve modern sosyoloji ve tarihçiliğin öncüleri arasında yer alır. "Mukaddime" adlı eseriyle tanınır.

Hayatı:

İbn Haldun, Tunus'un elit bir ailesinde dünyaya geldi. Gençliğinde çeşitli devlet görevlerinde bulundu, ancak siyasi entrikalar ve istikrarsızlık nedeniyle sık sık yer değiştirdi. Fas, Cezayir ve Mısır'da görevlerde bulundu. Bu deneyimler, siyasi güç dinamikleri ve toplumsal değişimler hakkındaki derin anlayışını şekillendirdi.

Mukaddime (Önsöz):

İbn Haldun'un en önemli eseri, yedi ciltlik "Tarih Kitabı"nın önsözü olan "Mukaddime"'dir. Bu, aslında ana tarih metninden çok daha önemli bir çalışma olarak kabul edilir. "Mukaddime", tarihin ve toplumun bilimsel bir şekilde incelenmesini amaçlar. İbn Haldun, tarihsel olayları rastgele değil, belirli neden-sonuç ilişkilerine bağlı olarak açıklamayı hedefledi. Eserindeki temel kavramlar şunlardır:

• Asabiye (Aşiret Bağlılığı): İbn Haldun, toplumların ve devletlerin yükselişini ve düşüşünü açıklamak için "asabiye" kavramını kullanır. Asabiye, bir grubun güçlü bir toplumsal dayanışma ve aidiyet duygusudur. Bu duygu güçlü olduğunda toplum gelişir ve yeni imparatorluklar kurulur. Ancak zamanla asabiye zayıflar ve dış saldırılara veya iç karışıklıklara karşı savunmasız hale gelir.
• Toplumsal Değişim: İbn Haldun, toplumların statik olmadığını, sürekli bir değişim ve dönüşüm içinde olduğunu savunur. Bu değişimi etkileyen faktörleri analiz eder ve toplumsal tabakalaşmanın, iktisadi şartların ve siyasi sistemlerin etkilerini inceler.
• İktisat: İbn Haldun, iktisadi faktörlerin toplumsal ve siyasi olaylar üzerindeki etkisini vurgular. Üretim, tüketim, fiyatlar ve ticaret gibi konuları ele alır.
• Devlet ve İktidar: Devletin işleyişi, iktidarın kullanımı, bürokrasi ve yönetim şekilleri hakkında detaylı analizler sunar.

İbn Haldun'un Mirası:

İbn Haldun'un çalışmaları, uzun yıllar boyunca unutulmuş olsa da, 19. yüzyılda yeniden keşfedilmiş ve modern sosyal bilimciler üzerinde büyük bir etki bırakmıştır. Sosyoloji, ekonomi ve tarih alanlarında öncü bir isim olarak kabul edilir. Modern sosyolojinin kurucularından Max Weber ve diğerleri, onun düşüncelerinden büyük ölçüde etkilenmiştir. "Mukaddime", tarihçiliğin, sosyolojinin ve iktisadın gelişiminde önemli bir dönüm noktasıdır. Çalışmaları, toplumsal değişimin nedenlerini ve dinamiklerini anlamak için hala güncelliğini korumaktadır.